Rüyanın Sonu Mu? “Sanal Para”ya Vergi Geliyor!

Maliye Bakanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bitcoin, ether, litecoin, namecoin, quarkcoin, primecoin, ripple, ethereum, iota, dash ve benzeri sanal paraları incelemeye aldı. Sanal para “emtia” olarak nitelendirilirse buradan elde edilen kazanç da gelir vergisine tabi olacak.

SPK, sanal paranın menkul kıymet tanımına uymadığını belirtiyor. Bunun için öncelikle menkul kıymetin dayalı olduğu bir gerçek ürünün olması gerekiyor.

TCMB ise, paranın bir devletin merkez bankası tarafından ve yine fiktif de olsa bir değer karşılığında basılmış olması gerektiğinden yola çıkarak sanal paraya “para” denilemeyeceği kanaatinde.

Kanada Bitcoin’i bir emtia olarak kabul etti. Maliyenin eğiliminin bu yönde olduğu ağırlık kazanıyor.

Kişi eğer bir kez Bitcoin veya diğer sanal paraları alıp satmış ve buradan bir gelir elde etmişse, bu kazanç ya değer artışı kazancı veya arızi kazanç olarak vergilenecek.

2017’de bir kişi 24 bin liradan fazla arızi kazanç elde ediyorsa, beyan edip bunun vergisini ödemek zorunda. Kişi, eğer sürekli Bitcoin veya diğer sanal paraları alıp satıyor ve buradan gelir elde ediyorsa, bu durumda gelir vergisi beyannamesi verip ticari kazancından gelir vergisi ödemek zorunda. Bu verginin oranı % 15’ten başlayıp 35’e kadar gidiyor. Ayrıca %18 de KDV hesaplanacak.

Emtia olarak kabul edildiğinde Bitcoin’i veya diğer sanal paraları bir kez alıp satıp, gelir elde edenler için bu kazanç arızi kazanç sayılabilecek. Arızi kazancın beyan edilip vergi ödenmesi için 2017’deki kazancın 24 bin lirayı aşması gerekiyor. 24 bin lirayı aşan kısım diğer gelirler gibi yıllık beyanname ile beyan edilerek vergilendiriliyor. Bu tutar aşılmaz ise beyana ve vergiye tabi değil.

Eğer Bitcoin veya diğer sanal paralar bir menkul kıymet olarak kabul edilirse, bu durumda gelir vergisi ödenmesi gerekiyor. Ancak bu kez kazanç değer artışı kazancı olarak değerlendirilirse de, emtiadan farklı olarak bu kez KDV hesaplanmayacak.

Menkul kıymet sayılması çok sayıda sorunu da beraberinde getirecektir. Özellikle platformların hangi ülkelerde kurulu olduğuna ve bu ülkeler ile Türkiye arasındaki anlaşmaların durumuna bu anlamda önemli. Menkul kıymet kazançlarından vergi alınması için kanunun vazettiği diğer koşulların sağlanması şart.

Bitcoin veya diğer sanal para gelirinin Türkiye’den mi, yoksa başka bir ülkeden mi elde edildiği yönünde henüz bir görüş birliği yok. TCMB’nin karşı çıktığı Bitcoin’in bir para olarak kabul edilmesi durumunda tıpkı Euro veya Dolar alınıp satılması gibi bu işlemden herhangi bir vergi alınmayacak.

Bitcoin’in menkul kıymet olarak kabul edilmesi durumunda ise gelir vergisi beyannamesi verilmesi ve vergi ödenmesi için kazancın 2016’da 11 bin lirayı aşması gerekiyor. 11 bin liranın altı için beyana gerek yok.

Bitcoin veya diğer sanal para birimlerine ilişkin vergi düzenlemelerinin öngörülmesi halinde bunlar için vergi kayıt yükümlülükleri önemli bir boyuta ulaşacak. Bu durum sanal para birimlerinin günlük kullanımının çekiciliğini azaltabilir.

ABD gibi birçok ülkede, her Bitcoin işleminde kayıp ya da kazancın raporlanması gerekiyor. Örneğin, Bitcoin işlemleri için bir merkezi kayıt kuruluşunun olması ve vergi ödeyecek tarafların kayıtların doğruluğundan sorumlu olması güvenliği sağlayabilir.

Bitcoin gibi çoklu takas platformlarında farklı fiyatlarda alınıp satılan sanal para birimleri için durum daha karmaşık hale geliyor.

Vergisel yönden ileride sıkıntı yaşanmaması için Bitcoin ve diğer sanal para birimleri ile ilgili gelişmelerin yakından takip edilmesinde büyük var. Bu boyutta bir işlem hacmine Devlet kurumlarının kayıtsız kalması düşünülemez.